लेखांक-9

लेखांक-9

💢 इयत्ता 10 वी

*विज्ञान भाग 2 : स्वअभ्यास*

प्रकरण 1 : *आनुवंशिकता व उत्क्रांती*

★★★★★★★★★

*डार्विनचा नैसर्गिक निवडीचा सिद्धांत*

"ओरीजीन ऑफ स्पेसीज" या आपल्या  पुस्तकात  डार्विनने नैसर्गिक निवडीच्या सिद्धांता बाबत खालील प्रमाणे स्पष्टीकरण दिले आहे.

■ *जलद गुणाकार:*

सर्व सजीव प्रचंड संख्येने पुनरुत्पादन करतात.

■ *जगण्यासाठी संघर्ष:*

हे सर्व जीव एकमेकांशी जीवघेणी स्पर्धा करतात. या स्पर्धेत जो जीव जिंकण्यासाठी आवश्यक गुणधर्म दाखवतो तोच तगून राहतो. 

■ *सक्षम ते जगातील:*

या जीवघेण्या स्पर्धेत नैसर्गिक निवडही महत्वाची ठरते कारण निसर्गाला जुळवून घेणारे सुयोग्य जीवच जगतात. बाकीचे मरतात.

■ *विविधता:*

जगलेले जीव पुनरुत्पादन करू शकतात व आपल्या वेगळ्या वैशिष्टयासह नवीन प्रजाती तयार करतात. 

■ *आक्षेप:*

डार्विनचा नैसर्गिक निवडीचा सिद्धांत बऱ्याच काळापर्यंत सर्वमान्य राहिला आहे. मात्र त्यातील काही बाबींवर आक्षेप घेतले आहेत. त्यातील महत्वाचे आक्षेप म्हणजे

# नैसर्गिक निवड ही एकमेव गोष्ट उत्क्रांतीला कारणीभूत नाही.

# उपयोगी आणि निरुपयोगी बदलाचे स्पष्टीकरण डार्विनने दिले नाही.

#  सावकाश व एकदम होणारे बदल यांचा उल्लेख केलेला नाही. 

असे आक्षेप असले तरी डार्विनने उत्क्रांती बाबत केलेले कार्य हे एक "मैलाचा दगड" ठरले आहे. 

★★★

*आजचा स्वाध्याय*

पाठयपुस्तकातील पृष्ठ क्र. 5 व 6 चे समजपूर्वक वाचन करा आणि खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

प्रश्न 1. 'जोडणारे दुवे' म्हणजे काय?

प्रश्न 2. खालील प्राण्यांची विशेष वैशिष्टये लिहा.

a) डकबिल प्लॅटिपस

b) लाँगफिश

c) पेरीपेटस

d) या प्राण्यांच्या विशेष वैशिष्ट्यावरून कोणता निष्कर्ष काढाल?

प्रश्न 3 आकृती क्र. 1.10 मध्ये दिलेल्या प्राण्यांच्या विविध अवस्थामधील भ्रूणांच्या वाढीचा तुलनात्मक अभ्यास करून तुम्ही कोणता निष्कर्ष काढाल? 

...✍

*श्रीशैल मठपती, कोल्हापूर*

💢Ⓜ💢Ⓜ💢Ⓜ